Bảo Anh

• Tên thật: Lý Trọng Nghĩa


• Ngày sinh: 1951



• Quốc Gia: Việt Nam

Quê anh ở tận U Minh, Cà Mau, với tên cha mẹ đặt cho là Lý Trọng Nghĩa. Nghĩa sinh ra và lớn lên trong thời đất nước ly loạn, nhưng với độ tuổi ''ăn chưa no lo chưa tới'' ngày ngày chỉ gắn với đồng ruộng cũng như bao bạn bè trang lứa. Đặc thù nghệ thuật của vùng này thời đó chỉ mỗi loại hình đờn ca Tài tử - Cải lương, nên hầu hết người dân bản xứ ít nhiều đều biết ca ngâm về loại hình này.

Chàng trai tên Nghĩa hàng ngày cùng bạn bè vác phảng ra đồng phát cỏ, gieo lúa rồi đến cắt - đập lúa thu hoạch... chu kỳ tuần hoàn như thế năm này như năm nọ. Cà Mau cũng nổi tiếng thời đó là tôm cá, chim chuột, rắn rùa... nên khi làm đồng là nông dân thường bắt được ''''mồi'''' đem về nhà rồi rủ nhau rai lai vài xị đế. Mỗi khi lai rai như vậy, nếp sinh hoạt quen thuộc là đờn ca Tài tử - Cải lương, từ đó khi ra đồng cũng ca hát vài câu Vọng cổ nghêu ngao cho vơi mệt nhọc. Thời trai trẻ của Nghĩa là vậy, Thiên phú cho anh có làn hơi chất giọng khác bạn bè, nên mặc dù ca nghêu ngao nhưng vẫn có sự thu hút bạn đồng thuyền - đồng điệu; thậm chí có lúc ra đồng vừa phát cỏ anh vừa ca theo yêu cầu của các bạn ngoài đồng. Thấy bè bạn mến mộ Nghĩa càng muốn ca cho hay, cho điệu nghệ hơn, nhưng không có thầy để học thêm. Vậy là anh sắm cái ra-dio nhỏ (một băng) ra đồng anh cũng mang theo; nghe nghệ sĩ ca trong đài rồi anh ca nhép theo, lâu ngày dài tháng anh quen theo nhịp nhàng, hơi điệu. Những ngày đầu ấy, Nghĩa chỉ học theo kỹ thuật ca ngâm thôi, làn hơi chất giọng ''''trời cho'''' thì vẫn là của anh thuần chất. Nhiều người lúc đó ở quê Nghĩa nói vui, ''''Mày lúc này ca khá rồi, mai mốt theo Cải lương đi, tướng tá mày cũng dễ thành kép chánh lắm đó!...''''.

Câu nói đó là liều thuốc kích thích cho Nghĩa sau đó bước theo nghiệp ca cầm.

Sau Tết Mậu Thân (1968) là thời điểm chiến tranh khá ác liệt, nhưng xứ U Minh vốn là căn cứ địa của Cách mạng được gọi là vùng giải phóng do Cách mạng quản lý. Một hôm Nghĩa cùng bạn bè ra đồng phát cỏ , anh được mọi người ưu ái cho ngồi trên bờ mẫu ca Vọng cổ phục vụ, để mọi người làm choàng công việc phát cỏ thay anh. Được như vậy, anh càng phấn chấn đem hết những bài ca hay và đem hết ''''tuyệt chiêu - công lực''''
đã học được trên đài ra mà phục vụ bạn bè.

Lúc đó, tình cờ có một cán bộ văn hoá thông tin tuyên truyền ở xã đi ngang qua, nghe Nghĩa ca, ông cũng dừng lại nghe rồi vỗ tay khen ngợi và mời anh cùng tham gia Đoàn văn nghệ xã nhà (1970). Hai năm sau, cũng tình cờ anh diễn văn nghệ phục vụ xã nhà, có cán bộ văn hóa thông tin ớ huyện xuống dự, ông cán bộ nọ chú ý giọng ca của Nghĩa và gợi ý rút anh về Đoàn văn công của huyện (1972). Rồi lại tình cờ một cán bộ Đoàn văn công tỉnh Cà Mau xuống huyện, phát hiện thanh sắc của Nghĩa nên rút anh về Đoàn văn công tỉnh (1974). Lúc đó, Nghĩa về Đoàn văn công tỉnh hoạt động chung với NSUT Minh Đương, soạn giả Huỳnh Khánh... ngày nay. Từ đó, Nghĩa chính thức là diễn viên chuyên nghiệp của sân khấu Cách mạng với nghệ danh Trọng Nghĩa. Anh không thể nào quên nhưng buổi biểu diễn phục vụ khán giả trong vùng giải phóng thời ấy, mối suất có hàng ngàn người xem, mến mộ, quyến luyến làm quen với anh. Làn hơi khỏe khoắn, chất giọng ''''Đồng pha thổ'''' âm vang, trầm ấm thuần chất Cải lương Nam bộ của Trọng Nghĩa đã chinh phục người mộ điệ u qua nhưng bài Vọng cổ: Người con gái Khmer, Chiến công Võ Thị Thắng, Anh hùng Nguyễn văn Trỗi... và nhiều chập Cải lương khác.

Sau GP Trọng Nghĩa được đơn vị cử đi bổ túc nghiệp vụ diễn viên Cải lương tại Trường NTSK II (1977-1978). Từ đây, anh trớ thành diễn viên Cải lương chuyên nghiệp trong giai đoạn mới, khả năng thiên phú cộng với trường lớp chính qui đã trang bị cho anh vốn nghề cơ bản để phát triển khả năng. Khi Trọng Nghĩa từ Trường NTSK về là nhận ngay vai chánh để thử sức, cũng là vai diễn đầu tiên trên sân khấu Cải lương chuyên nghiệp - Tuấn trong ''''Tìm lại đứa con'''' (TG: Huỳnh Minh Nhị - ĐD: Văn Thành). Là vai diễn chuyên nghiệp đầu tiên, vì trước đây chỉ ca lẻ và hát chập nên chưa có một vai hoàn chỉnh. Sự hoàn chỉnh đó là nền tảng cho anh vào vai thứ hai để tiếp tục ghi thêm dấu ấn của mình với nghề và với khán giả, đại úy Huy Bình trong ''''Tìm lại cuộc đời” (TG: Huy Lam - Điêu Huyền - Hoàng Khâm - ĐD: Huỳnh Hành). Một vai diễn đầy tính cách của một sĩ quan chế độ Sài Gòn, tâm lý luôn diễn biến phức tạp từ lý tưởng hảo huyền bị sụp đổ, trở về với hiện thực và nhận ra đâu là chính nghĩa... Trọng Nghĩa vào vai Huy Bình là như thế, làn hơi chất giọng bây giờ sang trọng hơn, ca với tâm trạng nhân vật xúc cảm hơn, chiếm được cảm tình khán giả hơn trước đó.

Thời kỳ này Cải lương rất ăn khách, một vở diễn biểu diễn vài năm vẫn có khán giả xem rất đông. Nên hai vai của Trọng Nghĩa đã diễn hàng trăm suất, khán giả thuộc làu vở diễn và dấu ấn về vai diễn càng sâu đậm. Đó là giai đoạn anh vun bồi sự hoàn thiện cho vai diễn. Trọng Nghĩa lúc này không còn là chàng trai tên Nghĩa ca hát thuần tuý như thời phát cỏ ngoài đồng, mà là một Trọng Nghĩa diễn viên Cải lương chuyên nghiệp đã tách khỏi sự ca ngâm thuần túy mà ca diễn bằng cảm xúc nhân vật để khi khán giả nhớ đến nhân vật là nhớ đến Trọng Nghĩa.


CÁNH ÉN BAY VỀ THÀNH PHỐ

Quá trình phát triển nào cũng có thời kỳ quá độ của nó và đòi hỏi sự chuyển tiếp để thích nghi với điều kiện mới; và khả năng con người khi đến độ chín muồi cũng đòi hỏi vươn tới sự phát triển thích nghi đó. Trọng Nghĩa có khát vọng học hỏi để tiến xa hơn. Thế nên Trọng Nghĩa về đoàn Văn Công Thành phố (1981), nhận vai chánh Nguyễn Huệ trong ''''Tâm sự Ngọc Hân'''' (TG: Lê Duy Hạnh). Tuy vậy, ờ sân khấu này tài năng của anh chưa thật sự tỏa sáng, có lẽ vì ở môi trường mới đầy ''''sao'''' và ''''Vạn sự khởi đầu nan''''. Trọng Nghĩa không khỏi trăn trở về khả năng của mình là một kép ở tỉnh hội nhập vào ''''rừng sao'''' của thành phố. Anh tự đặt ra cho mình tiêu chí để tự hoàn thiện hơn nữa mới có đủ điều kiện hội nhập sau một năm trời thử thách.

Khi Trọng Nghĩa về Đoàn CL Sài Gòn 2 hát chánh với NS Ngọc Bích, vai Khiu Chăm trong ''''Nắng lên chùa Tháp'''' (TG: Điều Huyền - ĐD: Bá Huỳnh). Tại đây, Trọng Nghĩa có một kỷ niệm thật đáng nhớ - thay đổi nghệ danh. Lúc đó NS Diệp Lang cũng ở Đoàn Sài Gòn 2, ông vừa triết lý vừa hài hước với từ ''''Trọng Nghĩa'''' nghệ danh của anh: ông bà ta có câu ''''Trọng nghĩa khinh tài'''' tức chừ ''''tín - nghĩa'''' đước đề cao trước chữ ''''tài,,, theo nghề hát xướng mà ''''Trọng Nghĩa'''' là đồng nghĩa với không cần tiền chỉ cần nghề thôi... Mặc dù câu nói của NS Diệp Lang có tính hài hước cho vui, nhưng kép Trọng Nghĩa nghĩ ra thấy có lý nên ngay sau đó anh tự sửa lại nghệ danh của mình ''''Trọng Nghĩa'''' thành ''''Bảo Anh''''.

Khi Bảo Anh về Đoàn 2 - Nhà hát Trần Hữu Trang (1983) anh mới được khán giả biết đến và mến mộ nhiều qua vai chánh, như Hoàng tử Lý trong ''''Chuyện cổ Bát Tràng'''' (TG: Hà triều). Vở này ăn khách rất lâu suốt mấy năm, cả hàng trăm suất diễn từ SG đến khắp các tỉnh - thành trong cả nước.

Năm 1986, Bảo Anh về Đoàn Phước Chung, với hai vai nổi tiếng: Trường (một Việt kiều) trong ''''Chắp cánh uyên ương'''' (TG: Phi Hùng - ĐD: Bạch Tuyết) và đúp vai Thượng tướng Nguyên Bá và Thái tử Ngũ Châu trong ''''Đường gươm Nguyên Bá''''... Trong một vở anh có thể đóng hai vai với hai tính cách khác nhau, chính diện và phản diện, thể hiện tài năng đa dạng của anh.

Đang hồi Cải lương hưng thịnh nhưng bỗng nhiên khán giả Thành phố không thấy NS Bảo Anh xuất hiện trên sân khấu nữa. Không chỉ khán giả thắc mắc mà cả nhiều đồng nghiệp cũng đặc ra câu hỏi tại sao?.